Co to jest kredyt denominowany i co z nim można zrobić?

Kredyty we frankach szwajcarskich udzielane były w dwóch rodzajach, jako kredyt denominowany lub jako kredyt indeksowany, w obydwóch jednak przypadkach w umowach kredytowych znaleźć można niedozwolone zapisy odnoszące się do waluty obcej. Niezależnie więc od tego, który z kredytów frankowych posiadasz, masz możliwość skutecznego zakwestionowania zawartej umowy, nie warto więc czekać z podjęciem stosownych kroków prawnych.

CO TO JEST KREDYT DENOMINOWANY?

Kredyt denominowany to kredyt walutowy, którego kwota określona została w umowie w walucie obcej, w tym przypadku we frankach szwajcarskich. Wysokość zadłużenia w takim przypadku oblicza się natomiast według kursu kupna waluty w dniu podpisania umowy kredytowej, jednak kredyt wypłacany jest kredytobiorcy już w złotówkach po kursie waluty z dnia uruchomienia kredytu.

W praktyce bardzo rzadko się zdarza by bank dokonał wypłaty kredytu w dniu podpisania umowy kredytowej, gdyż nawet w przypadku natychmiastowego uruchomienia kredytu, bank potrzebuje kilku dni by podpisane dokumenty zweryfikować i wprowadzić do systemu, a następnie by wypłacić przyznane w ramach kredytu środki, dlatego w przypadku kredytu denominowanego najczęściej kredytobiorca otrzymywał inną kwotę, niż kwota kredytu określona w umowie.

Powyższe wynika z faktu, że kurs waluty nieustannie się zmienia, dlatego jakakolwiek różnica w dacie podpisania umowy i dacie wypłaty kredytu powodowała, że kredytobiorca nie wiedział tak naprawdę w jakiej wysokości kredyt otrzyma i czy otrzymane środki będą wystarczające na zakup wybranej nieruchomości. Kredyt denominowany spłacany jest natomiast przez kredytobiorcę w złotówkach.

CO TO JEST UNIEWAŻNIENIE KREDYTU DENOMINOWANEGO

Zawarte w umowach o kredyt denominowany klauzule walutowe powszechnie już uznaje się za niedozwolone, z uwagi jednak na konstrukcję tej umowy kredytowej, sądy najczęściej orzekają o jej unieważnieniu, dlatego w sądzie możesz przede wszystkim dochodzić stwierdzenia nieważności zawartej umowy kredytowej odnoszącej się do waluty obcej.

W dotychczasowym orzecznictwie wiele razy został już wyrażony pogląd, że w umowach o kredyt denominowany kwota kredytu wyrażona w walucie obcej narusza m.in. przepisy prawa bankowego, gdyż nie określa precyzyjnie kwoty udzielonego kredytu, a ponadto, zawarte w umowie klauzule walutowe powodują, że kredytobiorca nie zna wysokości swojego zobowiązania i nie wie w jakiej wysokości przyjdzie mu kredyt spłacić, a więc taka umowa jest sprzeczna z obowiązującymi przepisami i z tego powodu powinna być unieważniona w całości.

Orzekając o nieważności umów kredytowych we frankach szwajcarskich, sądy kwestionują również niczym nieograniczone prawo banków do ustalania kursu kupna oraz sprzedaży waluty obcej, od których zależy wysokość zaciągniętego przez kredytobiorcę zobowiązania, jak również wysokość jego comiesięcznej raty. Takie praktyki także powszechnie uznawane są za niedozwolone, gdyż banki ustalają owe kursy na poziomie, który im przyniesie najwięcej zysku, a kredytobiorca nie ma nawet możliwości ich zweryfikowania.

SKUTKI UNIEWAŻNIENIA KREDYTU DENOMINOWANEGO

Unieważnienie zawartej umowy kredytowej powoduje, że taka umowa przestaje istnieć, zostaje usunięta z obrotu prawnego, a więc każda ze stron takiej umowy powinna zwrócić drugiej to co od niej otrzymała. Bank powinien więc zwrócić pobrane raty wraz z odsetkami, prowizję oraz wszelkie inne opłaty, które kredytobiorca poniósł w związku z zawarciem umowy o kredyt denominowany, natomiast kredytobiorca oddać powinien otrzymaną kwotę kredytu, lecz już bez odsetek i dodatkowych opłat.

Największą korzyścią płynącą z unieważnienia kredytu we frankach szwajcarskich jest fakt, że kredytobiorca w pełni uwalnia się od ciążącego mu zobowiązania, nie musi więc martwić się, że kurs franka wzrośnie i że przez to automatycznie wzrośnie rata kredytu, którą musi spłacić. Ponadto, na skutek unieważnienia upada zabezpieczenie hipoteczne ustanowione na rzecz banku na nieruchomości kredytobiorcy, kredyt denominowany i wszystkie konsekwencje z niego płynące przestaje istnieć.

CO TO JEST ODFRANKOWIENIE KREDYTU DENOMINOWANEGO

Dla niektórych kredytobiorców unieważnienie zawartej umowy kredytowej nie jest jednak optymalnym rozwiązaniem, zwłaszcza, gdy kwota pozostałego do spłaty kapitału jest spora i nie pokrywa jej kwota przekazana do banku tytułem dotychczasowej spłaty kredytu, w takim więc przypadku starać się można o odfrankowienie zawartej umowy kredytowej. Odfrankowienie polega na usunięciu z umowy niedozwolonych klauzul walutowych, które niekorzystnie kształtowały sytuację kredytobiorcy i wysokość jego zobowiązania, po odfrankowieniu kredyt denominowany staje się więc kredytem złotówkowym.

Przez jakiś czas w orzecznictwie panował pogląd, że umowy o kredyt denominowany nie można odfrankowić, gdyż usunięcie z takiej umowy klauzul walutowych powoduje, że umowa ta nie może być dalej wykonywana, zatem jedynym słusznym i możliwym rozwiązaniem jest unieważnienie takiego kontraktu, jednak Sąd Najwyższy dopuścił niedawno możliwość odfrankowienia również umowy o kredyt denominowany.

W wyroku z dnia 29 października 2019 r., czyli w orzeczeniu wydanym już po wyroku TSUE w polskiej sprawie frankowej, Sąd Najwyższy uznał, że zawarta umowa o kredyt denominowany zawiera niedozwolone klauzule walutowe, jednakże po ich usunięciu, umowa może nadal funkcjonować. W uzasadnieniu do wydanego rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wskazał, że nie zgadza się z twierdzeniami Sądu drugiej instancji, że „ze względu na niespełnienie przesłanek przedmiotowo-istotnych umowy kredytu bankowego, jako umowy nazwanej, w postaci nieokreślenia kwoty udzielonego kredytu w złotych, zawarta umowa kredytowa jest w całości nieważna, kwotę kredytu w złotych można określić.” W ocenie Sądu kwotą kredytu w złotych jest kwota pieniędzy, jaka została oddana w złotych do dyspozycji kredytobiorcy w celu uiszczenia należności osobie trzeciej, czyli deweloperowi, będącemu organizatorem i realizatorem przedsięwzięcia budowlanego (deweloperskiego), stawiającego budynek z pieniędzy otrzymanych od nabywców, przyszłych właścicieli mieszkań. Kwota należna i wypłacona deweloperowi w całości lub będąca sumą kolejnych transz przez kredytujący Bank w złotych, stanowi o złotowym charakterze samego kredytu i jest możliwą do ustalenia nominalną kwotą zadłużenia kredytobiorcy. Sąd Najwyższy stwierdził więc, że nie jest zasadne uznanie za nieważną całej umowy kredytowej z przyczyn, które za wystarczające uznał Sąd Apelacyjny, zwłaszcza że w zależności od okoliczności, w tym od stopnia spłacenia kredytu przez kredytobiorcę mogłoby to się okazać dla niego bardzo niekorzystne.

W rozpoznawanej sprawie Sąd zwrócił uwagę, że nie budzi wątpliwości, iż klauzule umowne zawarte w załączniku do umowy o kredyt denominowany należy uznać za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. Klauzule te kształtują bowiem prawa i obowiązki kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami przez uzależnienie warunków waloryzacji świadczenia od kompetencji silniejszej strony umowy, tj. banku. Odwołanie do kursów walut zawartych w „Tabeli kursów” ogłaszanych w siedzibie banku oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego.

Bank przyznał więc sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem franka. Jednocześnie prawo banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Sąd uznał więc, że w razie sporu o ważność umowy o kredyt denominowany do waluty obcej, w której treści znajduje się niedozwolona klauzula konsumencka dotycząca sposobu tej denominacji, rozważyć należy dwie możliwości rozstrzygnięcia. Pierwsza, to ustalenie, czy po wyeliminowaniu klauzuli niedozwolonej, zgodnie z przepisami krajowymi, umowa kredytu bankowego może obowiązywać w pozostałym zakresie jako ta właśnie umowa, mająca strony, przedmiot oraz prawa i obowiązki stron.

Druga możliwość rozstrzygnięcia, to uznanie umowy za nieważną lub w zależności od spełnionych przesłanek, czyli unieważnienie zawartej umowy, która bez klauzuli niedozwolonej nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym, zwłaszcza ze względu na brak któregoś z koniecznych składników umowy nazwanej kredytu bankowego. Wskazanie na niedozwolony charakter klauzuli umownej jest uprawnieniem konsumenta, w którego interesy zachowanie takiej klauzuli może godzić. Jednakże w określonych okolicznościach kredytobiorca może uznać, że jeżeli wyeliminowanie klauzuli niedozwolonej prowadziłoby do unieważnienia umowy, to woli on jej utrzymanie i jednocześnie utrzymanie w mocy całej umowy, zatem decydujące znaczenie ma tutaj wola kredytobiorcy i roszczenie z jakim występuje. W przedmiotowej sprawie Sąd uznał więc, że możliwe jest wyeliminowanie z umowy niedozwolonych klauzul walutowych, z pozostawieniem w mocy pozostałej części umowy jako ważnej umowy kredytu bankowego, udzielonego w złotych polskich denominowanych do franka szwajcarskiego. Jeśli więc nie jesteś zainteresowany unieważnieniem umowy o kredyt denominowany, zawsze możesz taką umowę odfrankowić.